Angalatilluni napparsimanermi ikiorneqarneq

Kalaallit Nunaata Danmark, Savalimmiut, Sverige, Norge, Finland, Island, Europa-milu nunat arlallit najorallartillugit napparsimalernermi ikiorneqarnissaq pillugu isumaqatigiissuteqarfigai. Najorallarnerat tamatumani isumaqarpoq takornariatut angalanerit, tikeraarluni angalanerit assigisaallu qaammatit arfinillit inorlugit sivisussuseqartut.

Tamanna isumaqarpoq nunani allaniitillutit napparsimaninni ilaatigut ikiorneqarsinnaasutit. Napparsimanermi ikiorneqarsinnaaneq isumaqatigiissutaasoq pisortat peqqinnissaqarfiini taamaallaat pisinnaavoq.

Nunani taakkunani tamani napparsimanermi ikiorneqarsinnaanermut maleruagassat assigiinngitsorujussuupput. Taamaattumik pingaarluinnarpoq aallartinnak makku misissussagakkit:
• napparsimalissaguit ikiorneqarsinnaanersutit
• sumi ikiorneqarsinnaanersutit
• aamma nunani ornitanni qanoq ikiorneqarsinnaanersutit

Malugiuk
Kalaallit Nunaata Nunat Avannarliit, EU-p aamma nunat EØS-imik taaneqartartut avataaniittut isumaqatigiissuteqarfigisimanngilai. Tamanna isumaqarpoq nakorsaatit, nakorsarneqarnerlu, kiisalu angerlamut angallanneqarneq nammineq akilertussaagitit.

Piumasaqaatit
Kalaallit Nunaata Danmark Savalimmiullu naalagaaffeqatigai. Danmarkimi Savalimmiunilu nalunaarusiortoqarsimavoq innuttaasut Kalaallit Nunaanneersut Danmarkimi Savalimmiunilu peqqinnissamut tunngatillugu sullinneqarnissaannik pisinnaatitaaffiliisumik.

Kalaallit Nunaanni najugaqaruit Danmarkimiikkallarninni Savalimmiuniikkallarninniluunniit tassanngaannartumik napparsimalissagaluaruit imaluunniit nappaatigeriikkat ajorseriassagaluarpat, ajutuussagaluaruit assigisaannilluunniit pisoqassagaluarpat passunneqarnissamik pisinnaatitaaffeqarputit. Napparsimanermi ikiorneqarnerup nunap nammineq innuttaasa ikiorneqartarnerat assigaa.

Napparsimanermi akeqanngitsumik taamaallaat ikiorneqarsinnaavutit tassanngaannartumik napparsimaleruit imaluunniit anigorsinnaanngisannik nappaatigisat tassanngaannartumik ajorseriarpat. Nakorsarneqarnerit tassanngaannartumik pisumit peqquteqanngitsut aningaasartuutitaat tamaasa illit nammineq akilertussaavatit.

Nunami najorallakkanni napparsimaleriasaarnermi, anigorsinnaanngisamik nappaatip ajorseriataarneratigut, ajutoornermi assigisaannilluunniit pisoqartillugu makku pisinnaatitaaffigaatit:
• Kommunimi najorallakkanni napparsimmavimmi akeqanngitsumik nakorsarneqarneq
• Danmarkimi sygesikringsgruppe 1-itut pisinnaatitaaffeqartut, aamma Savalimmiuni sygekasse-mut ilaasut assigalugit akeqanngitsumik nakorsamit ikiorneqarneq. Nakorsap akilerneqarnissi piumasarippagu tamatuma kingorna danskit kommunianni najukkanni sygesikringskontor-imi akiliutigisimasatit utertissinnaavatit. Savalimmiuni najugaqarfinni sygekasse-mut ullut 14-it qaangiutsinnagit saaffiginnissaatit
• Nakorsamit aalajangerneqartumik nakorsaatinut taperneqarneq. Danmarkimi Savalimmiunilu innuttaasut assigalugit taperneqassaatit. Nakorsaatip akiata tapiissutillu assigiinngissutaat nammineq akilissavat
• Pilertortumik pisariaqartumik kigutileritinnermut tapit. Kigutileritikkaanni akileeqataassuteqartoqartarpoq. Danmarkimi Savalimmiunilu innuttaasunut tapiissutaasartut amerlaqataannik taperneqassaatit. Sinneri nammineq akilissavatit. Eqqumaffigissavat danskit savalimmiullu oqartussaasuisa ”pilertortumik pisariaqartumik” kigutileritinneq pineqartillugu ”nerukitsuararsuarmik” isumaqartimmassuk. Tamanna isumaqarpoq assersuutigalugu ikkinni marniliorneqartillugu, kigutit ilaavisa katannerisigut, kigutit napinerisigut assigisaannilluunniit pisoqartillugu taamaallaat tapiisoqartartoq

Akiliutigisimasanik utertitsineq
Akiliutigisimasanik utertitsineq pisarpoq danskit kommunianni najugaqarfigisanni sygesikringskontor-imut aningaasartuutigisimasat uppernarsaataat nassarlugu saaffiginninnikkut.

Savalimmiuni ullut 14-it qaangiutsinnagit Heilsutrygd-imut saaffiginnissaatit.

Kalaallit Nunaat qimatsinnagu pingaaruteqarpoq kommunimi najugaqarfinni allaffimmit imaluunniit nammineerlutit sullissivik.gl-ikkoorlutit najugaqarnermut uppernarsaammik pissarsinissat, Kalaallit Nunaanni najugaqarninnik uppernarsaasumik, taamalu tassanngaannartumik napparsimalernermi nakorsarneqarnissamut pisinnaatitaaffeqarlutit. Najugaqarnermut uppernarsaammik atuuttumik peqanngikkuit nakorsarneqarneq nakorsaatillu tamaasa ilinnut akilersinneqassapput.

Piumasaqaatit
Nunat Avannarliit inunnik isumaginninnermik qulakkeerinninneq Nordisk Konvention (Nunat Avannarliit isumaqatigiissutaat) isumaqatigiissutigisimavaat, tamatumani naalagaaffiit ilaasortaasut akornanni peqqinnissamik sullissinnermik qulakkeerisoqarluni. Isumaqatigiissutip maanna EU-mi peqqussutit tapertalersorpai.

Nunat Avannarliit – Finland, Norge, Sverige Island-ilu – najorallartillugit napparsimanermi, peqqinnissamik suliaqartut isaanniit isigalugu pisariaqartumik ikiorneqartussaatitaavutit.

Nakorsaatitornissap pisariaqarnera nalilersorneqartarpoq najugaqarnerup sivisussusaa nappaatillu suussusaa aallaavigalugit. Tamanna isumaqarpoq nappaat aalajangersimasoq nakorsarneqarnissamik ingerlaannartumik kinguneqarneq ajortoq. Aamma tamanna isumaqarpoq ajoqusernerit nappaatilluunniit aalajangersimasut tassanngaannartumik pisuunngitsut ilaatigut nakorsarneqarsinnaasartut. Nakorsarneqarneq pisarpoq nunap nammineq innuttaasuinut atugassarititaasut assigalugit. Nammineq akileeqataasoqakkajuttarpoq illit nammineq akiligassannik.

Nunat Avannarliit angerlaanneqarneq akilertarpaat, siumut utimullu billetsip akia ilanngaatigalugu, tamannalu pisarpoq Den Nordiske Konvention om Social Sikring-imi artikel 7 naapertorlugu. Nunani Den Nordiske Konvention om Social Sikring-imut ilaasuni angerlaanneqarnerup akiata ilaanik akiliutsittoqarsinnaavoq, tamanna nakorsap pisariaqartutut isigippagu. Aningaasartuutit amerlanerussutaat taamaallaat akilerneqartarput. Tassa imaappoq billetsip nalinginnaasumik akia illit akilissavat.

Piumasaqaatit
Kalaallit Nunaat EU-mut ilaasortaanngilaq, taamaattorli peqqussut 1408/71 nunatsinnit akuersissutigineqarsimavoq, tamannalu naapertorlugu napparsimanermi kalaallisut innuttaasut Europa-mi nunani arlalinni ikiorneqarsinnaapput.

Europa-mi nunat makku: Belgien, Bulgarien, Cypern, Estland, Frankrig, Grækenland, Holland, Irland, Italien, Letland, Liechtenstein, Litauen, Luxembourg, Malta, Polen, Portugal, Rumænien, Schweiz, Slovakiet, Slovenien, Spanien, Storbritannien aamma Nordirland (kiisalu Gibraltar), Tjekkiet, Tyskland, Ungarn aamma Østrig, najorallarneranni nunap nammineq innuttai assigalugit nakorsaasersorneqarnissamik pisariaqartitsineq naapertorlugu napparsimanermi nakorsarneqarsinnaatitaavutit.

Nakorsaasersorneqarnissamik pisariaqartitsineq nalilersorneqartarpoq najugaqarallarnerup sivisussusaa nappaatillu suussusaa tunngavigalugit. Aamma tamanna isumaqarpoq ajoqusernerit nappaatilluunniit aalajangersimasut tassanngaannartumik pisuunngitsut ilaatigut nakorsarneqarsinnaasartut.

EU-p iluani peqqinnissakkut sullinneqarsinnaatitaaneq uppernarsarneqarsinnaaqqullugu ataatsimoorussamik uppernarsaasiortoqarsimavoq Blå Sygesikringsbevis-itut ilisimaneqartumik. Blå Sygesikringsbevis-ili Kalaallit Nunaanni piunngimmat pingaaruteqarpoq najugaqarnermut uppernarsaativit nassarnissaa. Najugaqarnermut uppernarsaammi allassimasoqarpoq ”Proof of right to healthcare in Greenland”, taannalu isumaqarpoq Kalaallit Nunaanni peqqinnissamut tunngasumik sullinneqarsinnaatitaasutit, taamalu aamma Europa-mi nunani taaneqartuni aamma.

Nunani tamalaani napparsimanermi ikiorneqarsinnaaneq nunallu ataasiakkaat immikkut maleruagassarititaat sukumiinerusumik atuarsinnaavatit Styrelsen for Patientsikkerhed i Danmark-ip nittartagaani uani:

Styrelsen for Patientsikkerhed i Danmark

Malugiuk
Nakorsarneqarneq pisarpoq nunap nammineq innuttaanut atugassarititaasut assigalugit. Nakorsarneqarnermut nammineq akiliuteqartitsisoqakkajuppoq.

Piumasaqaatit
Kalaallit Nunaat Nunat Avannarliit, EU-p nunallu EØS-imik taaneqartartut avataaniittunik nunanik allanik isumaqatigiissusiorsimanngilaq. Tamanna isumaqarpoq nakorsarneqarneq tamaat nakorsaatillu pissarsiatit illit tamaasa akilertussaagitit.

Taamaattumik nunarsuarmi nunanut allanut angalatillutit angalanermut sillimmasertassaatit.

Nunani allani nakorsarneqarneq nakorsaatilluunniit nammineq akilersimagukkit Kalaallit Nunaanni Peqqinnissaqarfimmit aningaasat utertissinnaanngilatit.

Kalaallit Nunaanni Peqqinnissaqarfiup Kalaallit Nunaannut angerlaanneqarneq aamma akilerneq ajorpaa.

Aallaaviusarpoq akiliutigisimasanik utertitsineq nunami nakorsarneqarfigisanni pissasoq.

Akiliutigisimasat utertitsinnissaat aamma qinnuteqaatigineqarsinnaavoq International Sygesikring ved Styrelsen for Patientsikkerhed aqqutigalugu. Utertitsisarneq sukumiinerusumik uani atuarsinnaavat.

Angalanermut sillimmaserneq
Nunanut allanut angalassaguit iliuusissat pitsaanerpaaq tassaavoq angalanermut sillimmaserneq. Angalanermut sillimmasernerup aningaasartuutit makku matussusertussaavai:
• nakorsarneqarneq
• napparsimmavimmi uninnganeq
• nakorsaatit
• angerlamut ingerlanneqarneq

Tamanna aamma atuuppoq Danmarkiliassaguit.

Malugiuk
Peqqinnissaqarfiup kaammattuutigaa angalanermut tamatigut sillimmasertassasutit, angalatillutit napparsimanermut angerlamullu ingerlanneqarnermut aningaasartuutinik matussusiisussamik.

Najugaqarnermut uppernarsaat
Sumulluunniit aallaraluaruit pisariaqarpoq najugaqarnermut uppernarsaateqarnissat sullissivik.gl imaluunniit najukkanni innuttaasunut sullissivik aqqutigalugu pissarsiarisassannik, uppernarsarsinnaasariaqarakku Kalaallit Nunaanni najugaqarlutit – taamaalillutillu peqqinnissakkut sullinneqarsinnaatitaallutit. Angalatillutit najugaqarnermut uppernarsaat nassartuaannassavat, taamaaliunngikkuit nakorsarneqarnerit nakorsaatillu tamaasa tamakkiisumik ilinnut akilersinneqartussaassammata.

Pingaaruteqarluinnarpoq najugaqarnermut uppernarsaatip nassarnissaa nunani Kalaallit Nunaata isumaqatigiissusiorfigisimasaani, soorlu Danmarkimi, Nunani Avannarlerni EU-milu nunani nakorsarneqarsinnaaninnut uppernarsaatitut atortussaagakku.

Uppernarsaatini kukkunerit
Uppernarsaatini kukkuneqartoq paasigukku innuttaasunut sullissivimmut nunaqarfimmiluunniit allaffimmut illit nammineerlutit saaffiginnissaatit.

Najugaqarnermut uppernarsaat uani aajuk

Pilertortumik pisariaqartumik kigutileritittariaqalernermut tapit
Kommunimi najorallakkanni sygesikringskontor-imi kigutit nakorsaata akiliisimaninnut uppernarsaataa nassarlugu saaffiginnikkuit akiliutigisimasatit utertinneqassapput.

Savalimmiuni najorallakkanni sygekasse-mut ullut 14-it qaangiutsinnagit saaffiginnissaatit.

Nakorsanit akeqanngitsumik ikiorneqarneq
Danmarkimi: Nakorsap akiliinissat piumasarippagu danskit kommunianni najorallakkanni sygesikringskontor-imi akiliutigimasatit kingorna utertissinnaavatit.

Savalimmiuni najorallakkanni sygekasse-mut ullut 14-it qaangiutsinnagit saaffiginnissaatit.

Nunani Avannarlerni Europa-milu: Aallannginninni nunami ornitassanni napparsimanermi qanoq ikiorneqarsinnaanermut malittarisassat misissorluaqqissaaqqaartariaqarpatit.

Styrelsen for Patientsikkerhed-ip nittartagaani nunani avannarlerni nittartakkat pineqartumut attuumassuteqartut nassaarisinnaavatit.

stps.dk-mi nunani tamalaani sygesikring aamma Europa-mi nunani kalaallisut innuttaassuseqartut napparsimanermi ikiorneqarfigisinnaasaanni immikkut malittarisassat atuuttut pillugit annertunerusumik uani atuarsinnaavutit.

Danmarkimi:
Bekendtgørelse nr. 565 af 29. april 2015 om ydelser i praksissektoren mv. til personer med bopæl på Færøerne eller i Grønland under midlertidigt ophold her i landet (Savalimmiuni aamma Kalaallit Nunaanni najugalinnut nunami maaniikkallartunut nakorsaqarfiup il.il. sullississutigisinnaasai pillugit nalunaarusiaq)

Savalimmiut:
Kunngerð nr. 135 frá 17. Desember 2012 umrætt til veitingarfrá Heilsutrygdfyripersónar, sum fyribilsuppihalda sær í Føroyum, sum broyttviðkunngerð nr. 25 frá 4. Apríl 2016

EU:
Forordning (EØF) nr. 1408/71 om anvendelse af de sociale sikringsordninger på arbejdstagere og deres familiemedlemmer, der flytter inden for Fællesskabet (Sulinermik inuussutissarsiuteqartunut taakkulu ilaqutaannut EU-p iluani nuuttunut isumaginninnermik sullissinermi aaqqissuussinerit atorneqarsinnaaneri pillugit peqqussut)